Kripto Paralara Genel Bakış [Cointurk 27. Projesi] biriki3#9089

Kripto paralarla ilgili neredeyse her gün konuşuyoruz diye artık kripto paralardan bahsetmek yerine daha farklı proje konuları görmeyi istediğim bir süreç vardı. Artık kripto paralardan "neredeyse" değil "kesinlikle" her gün bahsediliyor, konuşuyorum. Bu yüzden konudan sıkılsam da sıkılmadan yazı yazabileceğim kadar çok şey birikiyor her gün. Öncelikle bu yazının konusundan bahsedeyim. Bu yazı @kusadasi 27. Projesi için kaleme alındı ve aşağıdaki üç başlıktan bahsedilecek genel olarak:

• Kripto Paraların Faydaları
• Kripto Paraların Riskleri
• Kripto Paraların Dünyadaki Kullanımı

Sürekli olarak aynı şeyleri söylemek, aynı konularda durmak istemiyorum. Daha önce gerek proje yazılarında gerek kişisel yazılarımda defalarca bu başlıklarla alakalı yorumlarımı, fikirlerimi, eleştirilerimi yazmıştım. Bu yazıyı teknik bilgilerle doldurmayı, efsanelerle şişirmeyi düşünmüyorum; kısaca fikrimi söyleyip geçeceğim. Hiçbir kaynağa başvurmadan sadece bildiklerim üzerinden değerlendireceğim.

Kripto Paraların Faydaları

Sonu gelmeyen bir liste... Öncelikle para olmak için gereken bütün şartları sağlayan kripto paraların yeteri kadar değer görmediğini düşünüyorum. Mesela şu an sürekli "market hacmi"nden bahsediliyor. Ben bu hacmin yok olduğu günleri görmek istiyorum çünkü hacim değerlendirmeleri genelde dijital olmayan ve kriptolanmamış geleneksel paralar üzerinden yapılıyor. Eğer geleneksel parayla kıyaslamaktan vazgeçilirse o zaman daha değerli olacak.

Gelelim faydalarına... Elimizle tutabildiğimiz geleneksel paraların cebimizden düşmesi ya da yırtılması mümkünken kripto paraların "insan dışı faktörlerle" ortadan kaybolması mümkün değil. Yani bir miktar Steem'iniz varsa o miktar siz yanlış bir yere göndermedikçe veya hesabınızı çaldırmadıkça sizindir. Bütün kripto paraların kendilerine has özellikleri var. Kimisini çok hızlı transfer edebilirken öbürünü kime gönderdiğinizi belli etmeyebilirsiniz veya bir diğerini miras bırakılamaz şekilde cüzdanınızda tutabilirsiniz. Hangisi hangi sektöre, hangi meslek sahibi kişilere uygunsa onlar tarafından kullanılmalmaya başlayınca aslında geleceğin 1 tane kripto parası olmayacağını da yavaş yavaş göreceğiz galiba. Mesela Ripple için geleceğin kripto parası olacağı, Bitcoin'i geçeceği söylendiğinde hacim olarak geçebileceğini ama kesinlikle aynı kulvarlarda olmadıklarını söylemiştim. Kullanım amaçları farklı.

Günümüzde kullanılan paraların kullanım sınırları ülke sınırlarıyla çizilmiş gibidir. Hepsi aynı şekilde kullanılsalar da hepsinin adı, rengi, ağırlığı ve değeri farklıdır. Bu nedenle geleneksel yöntemin bırakılıp tek paranın olduğu bir sisteme geçmek daha akla uygun gelse de kripto paraların sadece birinin kullanılmayacağı kesin. Bu da aslında kripto paralardan beklenen faydadan fazlasıdır. Canınız nasıl ödeme kabul etmek isterse öyle kabul edersiniz, nasıl ödeme yapmak isterseniz öyle yaparsınız. Bunun eksileri de olacaktır elbette ama zaten kripto paralara alışmış bir topluluk bunu da kolayca aşacaktır, protokoller gelişip hayata ayak uyduracaktır.

Mesela şimdi bazı borsaların kredi kartları gibi kartları var. Siz BTC bozdurup ordan oraya atmayın, bekleme yaşamayın diye doğrudan Bitcoin ile ödeme kolaylığı sunuyorlar. Gelecekte aynı kartların başka kripto paralara da uydurulması, posların sizden hangi kripto parayı kullanacağınızı sorması muhtemel. Alışverişim kimse tarafından bilinmesin istersem Monero kullanırım, hızlı olsun istersem Steem kullanırım ya da geri alınabilir olmasını istersem başka bir kripto para (delegated) kullanabilirim. Hızı, güvenliği, şeffaflığı ve dahasını barındıran kripto paraların daha bilmediğimiz, karşımıza yakında çıkacak çok fazla güzel yanı var. Her şeyi tek karttan yapabildiğimizi düşünün. Yeni çıkan kimlik kartlarındaki çiplere hesaplarımızı tanımlatabildiğimiz günler geldiğinde artık çok daha hızlı çözülecek her şey. Tabii önce ülkelerin 1000 küsür parayı eleyip düzenlemesi gerekiyor.

Kripto Paraların Riskleri

Kripto paraların aslında hiçbir riski yok bence. Scamlere yatırım yapmak, yatırım yapılacak kripto parayı yanlış seçmek gibi şeyler tabii ki kişisel olarak zarara uğratacaktır ancak bunların genel anlamda kripto paralarla bir alakası yok. Kripto paraları iyi anlamak, ona göre değerlendirme yapmak lazım risk konusunda. Mesela bir kripto paraya yükselecek diye para yatırmak kişisel bir tercihtir ve riski de kişi tarafından hesaplanıp kabullenilmelidir. Kripto paralar borsalarda alınıp satılabilen şeylerdir ancak kesinlikle kripto paraların var oluş nedeni arbitraj yaparak oturduğu yerden para kasmak değildir. Ya da bir cüzdandan başka bir cüzdana kripto para aktarırken yapılan yanlışlık sonucunda giden paracıklar kripto paraların bir sorunu değildir, kişisel bir sorundur.

Kripto paralarla alakalı en elle tutulut risk hack riskidir ki bu da kişisel hesapların ve borsaların hacklenmesinden başka bir meseledir. Tamamen bir kripto paranın kendi yazılımıyla alakalı bir sorun olmalıdır ki bu risk kripto paranın kendisinden kaynaklı olsun. Bugüne kadar hiçbir kripto paranın böyle bir hatayla borsalarda yer alabildiğini görmedim. Genelde kripto paralar güvenlik, gizlilik, hız konularında bazı performans göstergeleriyle değerlendirilir ve reklamları da bunlar üzerinden yapılır. Eğer yayınlanırken vaadedilen şeyleri ifa edemezse kısa sürede değerini düşürerek yavaş yavaş piyasadan kaybolurlar. Kripto paraların maratonundaki en büyük risk yanlış bir kripto paranın zirveye yükselmesi ve gelecekte herkes tarafından kullanılan dijital para olması olur. Bu çok düşük bir ihtimaldir çünkü bu paraların neredeyse tamamının yazılımları ortadadır, ekosistemleri açık seçiktir.

Kötüye kullanımın da bir yere kadar risk olarak tartışılması mümkün ama zaten kötüye kullanılabilecek paralarla alakalı insanlar bilinçlenince karanlık işlerin yapıldığı paralar ya piyasadan kalkacak ya da derinlerde ve değersiz olacaklardır. Sırf değersizliğinden dolayı bile kötü adamlar tarafından kullanılamayacağını öngörüyorum.

Kripto Paraların Dünyadaki Kullanımı

Dünyadaki kullanımıyla alakalı çok fazla spekülasyon var. Bir ülke mecliste tartışılmasını istediğini belirttiği an medyaya "yasak mı geliyor" olarak düşüyor. Aslında olması gereken şey tam tersiydi; "bir ülke daha ciddiye alıp bu konuyu meclisinde tartışacak" olarak medyaya yansımalıydı. Medyanın tutumu da gelecekte blok zinciriyle kökünden değişecektir. O zamana kadar bu tarz spekülasyonlardan meydana gelen dalgalanmaları yaşayacağız. Bu haberlerden hemencecik etkilenlen kripto paralar zaten yeterince sağlam olmadıklarını gösterirler ve yok olurlar.

İnsanların, derneklerin, kurumların, parlamentoların bu konuyu daha seri şekilde tartışıp hızlı şekilde aksiyon almaları gerekiyor. Mesela kötüye kullanılan bir para biriminin yasaklanması gerekirken tartışılmadan borsalarda kullanılması bir sürü soruna neden olabilir. Örneğim Monero'nun izi sürülemiyor, kimin parası kimin cebimde anlaşılmıyor. Bu durumda Monero ne kadar sağlam ne kadar hızlı olursa olsun kullanılmaması konusunda karar kılınabilir. Bu tamamen toplumun menfaatleri için yapılıyorsa kimsenin itiraz etmemesi gerekir. Aynı zamanda Ethereum'un altyapısını kullanmaya başlayan Brezilya bir yandan başka bir kripto parayı yasaklıyorsa nedenleri araştırılmalı, körü körüne "ille de Monero" demenin anlamı yok, Monero ile aynı özelliklerde ama daha "kötüye kullanılamaz" bir kripto paranın çıkarılması günümüz için çok zor değil. Doğal seleksiyonda kullanılmayan özelliklerin köreldiği gibi bu kulvarda da zararlı olanların veya kullanışsız olanların ortadan kalkması gerekiyor.

Dünya genelinde sürekli olarak olumsuz haberler okuyoruz ama satır aralarından yasaklanan kripto paranın neden yasaklandığını görmek mümkün. Düzenleme yapmadan Çin gibi kalabalık bir ülkede Bitcoin'in kullanılmasına izin vermek çok fazla karışıklığa yol açabilir. Özellikle de 1 kişinin 8725426431 adet cüzdan açabileceği düşünülürse bu karmaşadan sadece kötülerin karlı çıkacağını görmemek mümkün değil.

Dünyanın birçok yerinde kripto paralar artık hayatla iç içeler. Mesela bizim zaman zaman haberlerde görüp sonra unuttuğumuz ATM'lerden işlem yapabilme rahatlığı Japonya'da çok yaygın ve yayılmaya da devam ediyor. Aşağıda linkini bıraktığım ADA ile ilgili yazımda bunun detaylarına ulaşabilirsiniz. Şu an Güney Afrikalı çok fazla kişi Steem ekosistemini kullanarak ek gelir elde ediyor. Hiç araştırma yapmadan sadece Steemit'te biraz gezinmek bile bu ağın genişliğni görmeye yeter. Türkiye'de kripto paralardan çok fazla kişinin haberi var ama kullanıma gelince oran çok düşüyor. Bunun nedeni ise geleceğe adapte olmakta sorun yaşanması. Ben daha önceden de yazı yazarak para kazanırdım ama sadece sigara param çıkardı ve bu parayı internet üzerinden cebime alana kadar çok büyük çaba sarf ederdim. Şimdi dünyanın herhangi bir yerinde bu ATM'leri kullanarak para çekebilirim ya da herhangi bir yerdeyken birisine para yollayabilirim -tabii bunu şimdilik etrafımdaki birkaç kişiyle yapabiliyorum.

Dünya genelinde konuşulmasının ne denli önemli olduğunu hepimiz biliyoruz ama sadece konuşulması yetmez, kullanımının da artması gerekiyor. Herkes Bitcoin'i baz alarak konuşsa da çok daha kolay kullanılan, çok daha hızlı, çok daha güvenlikli kripto paralar var. Kişinin kendi alışkanlıklarına göre kullanacağı dijital parayı bulması için bir yerden başlaması gerekiyor. Bir kere Bitcoin'den bahsettiğiniz insanın bütün kripto paralara yaklaşımı aynı oluyor, bunun aşılması gerekiyor. Bu da zamanla değişecektir. Bizim yapmamız gerekense hangisinden daha fazla kazanacaksak ona yatırım yapmanın ötesinde hangisinin teknolojisini benimsiyorsak onu kullanmalıyız.

---

---