Lavanta: Kokusuyla Büyüleyen Şifalı Bitki

Güzelliğin ve zerafetin sembolü olan lavanta ismini latince yıkamak anlamına gelen lava kelimesinden alıyor. Eski Romalılar bakteriyel enfeksiyonların gelişmesini önlemek için girişimlerde bulunarak lavanta yapraklarını vücut ve ellerini yıkamak için hazırladıkları suyun içine dökerlermiş. Bugün şifalı özellikleri çok iyi bilinen lavantanın eski çağlardan beri kullanılmaya başlaması şaşırtıcı değildir.

Fransa ve İspanya'nın Akdeniz kıyıları bu zarif bitkinin ana vatanı sayılmaktadır. Yetiştiriciliğinin kolay olması, kuraklığa ve hastalıklara dayanıklılığı nedeniyle lavanta günümüzde Kanarya Adaları ve Afrika dahil olmak üzere her yerde yetişir. Bu güzel bitki ayrıca Fransa'nın Akdeniz kıyılarında yer alan Provence bölgesinin sembolüdür. Her yıl lavanta mevsiminde bölgede bulunan lavanta müzesi ve tarlaları yoğun turist akınına uğruyor.

Dünya mutfaklarında lavanta aromatik özelliklerinden dolayı balık ve et yemeklerine, salatalar ve soslara ilave edilir. Bitkiden elde edilen uçucu yağ cilt bakımı ve aromaterapi alanında uzun yıllardan beridir başarıyla kullanılmaktadır. Lavanta demlemesi kepeğe karşı saç yıkama suyu olarak kullanılır, ayrıca ciltteki aknelerden kurtulmak için hazırlanan malzemelerin içeriğine eklenir. Halk tıbbında yatıştırıcı ve diüretik etkileri ile bilinen lavantadan birçok alanda yararlanılmaktadır.

Lavantanın Faydaları

• Her şeyden önce bitki sık baş ağrısı yaşayan özellikle migrenden muzdarip insanlara iyi geliyor. Taze demlenmiş lavanta çayı huzur verir, uykusuzluktan kurtulmaya yardımcı olur, stresli durumdan sonra sakinleştirici etki gösterir. Lavanta tentürü kullanarak yorgunluk ve halsizlik gibi istenmeyen ziyaretçiler ile de başetmek mümkündür.

• Bitkinin yararlı özelliklerini etkileyen ana maddesi linaloldır. Yaprak, çiçek ve saplarında bulunan toplam miktarı yaklaşık % 60'a ulaşır. Sinir sistemi ve kardiyovasküler sistem üzerinde sakinleştirici etkiyi lavantaya kazandıran bu maddedir.

• Buna ek olarak lavantanın içeriğinde cineole maddesi bulunur. Bu madde izole edilmiş bir formda farmasötik endüstrisinde balgam söktürücü ve antiseptik üretimi için kullanılır.

• Lavantanın içerisinde bulunan geraniol ve borneol maddeleri bitkiye güçlü aromaterapi özelliği kazandırırlar. Çiçeklerin içerdiği kumarinler bazı böcekleri yok edici etkiye sahiptirler bu özelliği ile lavanta ekstreleri bitlerden ve diğer parazitlerden kurtulmak için kullanılır.

• Bilindiği gibi rahatlama iyi masajın yardımcısıdır. Lavanta uçucu yağ şeklinde kullanıldığında bu ana etkisine ek olarak bazı deri hastalıklarına, yara izlerinin belirtilerini ortadan kaldırmaya ve cilt görünümünü iyileştirmeye yardımcı olur. Bunlara ek olarak lavanta yağı kardiyovasküler sistemin sağlıklı çalışmasını teşvik eder ve kan dolaşımını hızlandırır. Bu nedenle özel prosedürlerde bu bitki yaygın bir şekilde kullanılır.

• Lavanta eklem ağrısı, çeşitli yaralanmalar ve eziklerin iyileştirilmesinde de kullanılır. Bu amaçla bitkinin tüm bölümleri kullanılabilir. İyileştirici etkisinin ortaya çıkması için özel merhem hazırlanır. Bu tür bir merhem antiseptik ve rejeneratif etkisi ile taze yaraların iyileştirilmesinde çok yararlıdır.

• Taninler lavantanın içeriğinde yüzde 12 oranında bulunur. Bu maddeler sayesinde lavanta üst solunum yolları hastalıkları sırasında gargara şeklinde kullanıldığında anti bakteriyel etki gösterir ve daha fazla iltihaplanmaya karşı koruyucu bir kabuk oluşur.

• Ayrıca lavantanın içerdiği reçineli bileşikleri sayesinde hafif müshil ve idrar söktürücü etkisi vardır. Bu maddeler ilaçların terapötik etkisini güçlendirme özelliğine sahiptirler. Bu sinerjik özelliği sayesinde lavanta gribal enfeksiyonların tedavisi için yapılan ilaçların içeriğine eklenir.

---

Çeşitli Rahatsızlıklarda Lavanta Kullanımı

Eski Avrupa'da şifalı özellikleri ile bilinen lavantaya Elf otu denilirdi ve çeşitli rahatsızlıklarda kullanılırdı. Bazı durumlarda kullanımı günümüzde de devam etmektedir.

Bitkinin kuru ot halinde kullanımı özellikle yaygındır. Çeşitli yemeklere düzenli olarak az miktarda eklenmesi sinirsel gerilimi azaltır ve hipertansif durumların giderilmesine yardımcı olur.

Ünlü lavanta kesecikleri dezenfektan özelliklerinden dolayı evlerde, dolaplarda ve arabalarda bulundurulur. Bu keseciklerin yastık altında konulması uykusuzluk sorununa iyi gelir, çabuk uyumaya ve aynı zamanda kaliteli uykuya yardımcı olur.

Lavanta çayı da kesecikleri gibi büyük popülerliğe sahiptir. En kolay tariflerinden biri şöyledir; yeşil veya siyah çaya 4-5 lavanta çiçeği eklenir. 10 dakika boyunca demlendikten sonra iyileştirici özelliklere sahip olan çay kullanıma hazır hale gelir.

Sindirim süreçleri iyileştirmek için 2 tatlı kaşığı taze veya 1 tatlı kaşığı kuru çiçeklerin üzerine 250 ml yapmak sıcak su eklenir. Faydalı bileşenlerin korunması için suyun sıcaklığı çok yüksek değil 90 ° C'ye kadar olmalıdır. 15 dakika demledikten sonra içilir. 10 gün boyunca her yemekten önce bir bardak içmek gerekir.

Daha fazla bitki karışımı ile hazırlanan çaylar 3-5 malzemelerden oluşabilir. Fiziksel ve zihinsel yorgunluktan kurtulmak için de lavanta kullanılabilir: 25'er gr nane, lavanta ve mercanköşk bir cam kaba konulur. Üzerine sıcak su ilave edilerek 10 dakika boyunca demlenir. İsteğe göre organik bal ile tatlandırılarak içilebilir.

---

Lavantanın Yan Etkileri

Alerjisi olanlar tarafından, hamilelik veya emzirme döneminde lavanta dikkatli kullanılmalıdır. Vücudunda ciddi hormonal rahatsızlıkları bulunanların uzman yardımı almadan lavanta kullanmamaları gerekir.

Ayrıca lavantanın içerdiği bazı maddeler, iyot ve demir emilimini azaltır, bu minerallerin eksikliği sorunu yaşayan ve dışarıdan hap yoluyla alanlar kişilerin lavanta kullanımından uzak durmaları gerekir.

---

Lavanta Yağı

Lavanta uçucu yağı hemen hemen her organının rahatsızlıklarında kullanılan çok yönlü malzemeler arasında yer alıyor. Bu nedenle kapsamı son derece geniştir. Örneğin, banyo suyuna ilave edilebilir (20 litre suya 25 ml yağ şeklinde) Bu şekilde kronik yorgunluk sendromundan kurtulmaya yardımcı olur ve kan akışını hızlandırır.

Lavanta yağı ile ıslatılmış pamuklu çubuklar orta kulak iltihabının ortadan kaldırılmasına yardımcı olur. Soğuk algınlığı sırasında oluşan boğaz iltihabına karşı bir tatlı kaşığı bal ve 2 damla lavanta yağı karıştırılarak boğaza sürülür. Bu karışım günde iki kez kullanılabilir ya da sıcak bir içeceğin içine eklenebilir.

1:10 oranında herhangi bir yağ ile (örneğin, zeytin yağı) karıştırılarak lavanta yağı güneş yanığı, egzama, yüzeysel cilt lezyonlarının iyileştirilmesi için kullanılır.

Bu amaçlar için özel tarife göre lavanta merhemi hazırlanabilir. Cam kavanoz 3/4 oranında kuru lavanta otu ile doldurulur ve üzerine badem yağı dökülür. Sıcak bir ortamda en az 5 hafta bekletildikten sonra kullanılır. Bu yağ bir yıl süreyle saklanabilir.

---

Lavanta Çayı

Strese iyi gelir. Lavanta çayı sakinleştirici etkiye sahiptir, stres ile başa çıkmaya yardımcıdır, depresyon ve anksiyeteye karşı korur, zihinsel yetenekleri geliştirmeye yardımcı olur.

Baş ağrısından kurtarır. Özellikle kas yorgunluğu ve adet öncesi migrenle ilgili baş ağrılarına iyi geldiği bilinir. Doğal antispazmodik ajanlar kan damarlarını, boyun, baş ve gözdeki küçük kasları rahatlatır. Ayrıca göz seyirmesinden kurtulmak için iyi bir içecektir.

Uykusuzluğa iyi gelir. Bilim adamları lavanta çayının uyku kalitesini artırdığı, dinlendirici özelliği olduğu ve uykusuzluğa iyi geldiği konusunda hemfikirdirler.

Kas spazmına iyi gelir. Bu özelliği ile lavanta çayı adet ağrısından kurtulmak için kullanılır.

Sindirim bozukluklarından kurtarır. İçecek gaz giderici özelliklere sahip olduğundan gazların birikmesi nedeniyle mide ve bağırsaklarda ortaya çıkan rahatsızlıklara karşı kullanılabilir. İtalyan bilim adamları bitkinin aktif maddelerinin mide ülserlerine karşı koruduğunu ortaya çıkarmışlardır.

Bulantıyı dindirir. Lavanta tıpkı zencefil gibi şiddetli baş ağrısı ile ilişkili mide bulantılarını dindirebilir. Bir fincan çay Bu migren, mide bulantısı ve kusmanın meydana gelmesinden sorumlu olan vagus siniri iltihabını azaltacaktır.

Lavanta Çayının Yapılışı

Klasik tarifte 1-2 tatlı kaşığı kuru bitki bir bardak sıcak suda 10-15 dakika kadar demlendikten sonra çay süzülür ve içilir. Faydalı maddelerin korunması için suyun sıcaklığının en fazla 90 derece olmasına dikkat edilmelidir. İsteğe göre limon veya balla tatlandırılabilir.

Eğer çay içilmeyip haricen kullanılacaksa içerisine eklenen lavanta miktarı artırılmalıdır. 5 tatlı kaşığı kadar lavanta 1 bardak sıcak suya eklenerek demlenir. Bu tür bir demleme ciltteki yaraların dezenfeksiyonu için kompres olarak uygulanır.

Herhangi bir bitki çayı gibi lavanta çayı dayan etkilere neden olabilir. Bu nedenle aşırı tüketimden kaçınılmalıdır. Lavanta çayına karşı alerjik reaksiyon olabilir. Bu reaksiyon döküntüler, baş ağrısı, bulantı, kusma ve titreme şeklinde kendini gösterir.

Hamile ve emziren kadınların ve çocukların bu çayı içmeleri tavsiye edilmez. Lavanta çayı aşırı tüketimde kolik ve hazımsızlığa neden olabilir. Diğer bitkiler, ilaçlar ve gıda takviyeleri ile lavanta aktif maddelerinin olumsuz etkileşime girebileceği olabileceği unutulmamalıdır.

---

Images by Pixabay.com

@damla