ژُرژ لومِتر: مُبدعِ نظریه‌ی مِهبانگ

ژرژ هانری ژوزف ادوار لومتر (Georges Henri Joseph Édouard Lemaître) کشیش، فیزیک‌دان، و اخترشناس بلژیکی بود که نظریه‌ی بحث‌برانگیز او با عنوان «تخم‌مرغ کیهانی» تبدیل به یکی از برجسته‌ترین مفاهیم در کیهان‌شناسی—یعنی نظریه‌ی مهبانگ—شد.

اکنون ۱۲۴ سال از تولد این دانشمند می‌گذرد. اما ژرژ لومتر که بود و ایده‌های مهم او چه بود؟

ژرژ لومتر در سال ۱۸۹۴ در بلژیک به دنیا آمد. او اول تصمیم داشت مهندس عمران شود، ولی به علت جنگ جهانی اول در این راه ناکام ماند و در نهایت وارد ارتش بلژیک شد. وقتی که جنگ به پایان رسید، لومتر دوباره به سراغ ریاضیات و فیزیک رفت و سپس در سال ۱۹۲۳ وارد دنیای روحانیت کاتولیک با کسوت کشیش گردید.

او بعدها استاد اخترفیزیک در دانشگاه کاتولیک لوون (Leuven) در بلژیک شد. در سال ۱۹۲۷ مقاله‌ای به زبان فرانسه منتشر کرد و در آن پیشنهاد کرد که گیتی در حال انبساط است. این نظریه که بر اساس نظریه‌ی نسبیت عام اینشتین تدوین شده بود، در آغاز تأثیر زیادی در رشته‌ی خود بر جای نگذاشت. تا آنکه در سال ۱۹۳۱ به زبان انگلیسی ترجمه گردید. خلاصه‌ای از آن در یادداشت‌های ماهیانه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی به چاپ رسید.

ایده‌ی انبساط گیتی سبب شد که این فیزیکدان مفهوم «تخم‌مرغ کیهانی» (cosmic egg) را مطرح کند. بدین معنا که این تخم‌مرغ اولیه در نخستین لحظه‌ی گیتی منفجر شده است. او به این مفهوم، اصطلاح اتم اولیه نیز اطلاق می‌کرد و معتقد بود که یک نقطه‌ی واحد تبدیل به کیهان امروز که به طرز درک‌ناپذیری وسعت دارد، شده است.

دانشمندان مختلف بر اساس ایده‌های او، نظریه‌ی جدید را شاخ و برگ و توسعه دادند، تا اینکه در سال ۱۹۶۵، با مشاهده تابش زمینه‌ی کیهانی، شواهد بیشتری در زمینه‌ی نظریه‌ی مهبانگ به دست آمد.

ژرژ لومتر در سال ۱۹۶۶ در سن ۷۱ سالگی در بلژیک در گذشت. او در طول حیات خود جوایز علمی متعددی را نصیب خود کرد. وی علاوه بر ستاره‌شناسی، علاقه‌ی زیادی نیز به جبر و حساب داشت و نسبت به علوم کامپیوتر نیز که در آن زمان در حال توسعه بود، بسیار علاقه‌مند بود.