Okulizacja – szczepienie żywym oczkiem

To najpopularniejsza metoda szczepienia, która ma najszersze zastosowanie zarówno w szkółkarstwie owocowym, jak i ozdobnym. Zdecydowana większość roślin liściastych szczepionych jest rozmnażana właśnie tą metodą. Okulizację wykonujemy w środku lata, a nie, jak inne metody, wiosną. Przeprowadza się ją za pomocą „żywego oczka”, czyli części kory z pąkiem, który wyrósł na pędzie z tego samego roku, w którym wykonuje się tą czynność. Zraza nie trzeba długo przechowywać, a jedynie przetrzymać dzień czy dwa w wodzie lub mokrej szmatce i w chłodnym pomieszczeniu. 

Zacząć należy od przygotowania zrazów do okulizacji. Pęd z przyrostu jednorocznego trzeba ściąć z rośliny, którą chcesz zaszczepić, bezpośrednio przed okulizacją lub dzień, najwyżej dwa. Przed ścięciem wszystkie listki należy obciąć, pozostawiając część ogonków liściowych o dł. 1–1,5 cm. Następnie gałązkę trzeba owinąć folią lub mokrą szmatką, by nie wyschła. Na zrazy wykorzystuje się pędy długie, dosyć dobrze zdrewniałe. Do okulizacji wykorzystuje się pączki ze środkowej części pędu, odrzucając te, które są 5 cm od nasady i te 10 cm od wierzchołka, gdyż są zbyt mało lub zbyt mocno zdrewniałe. 

Jako podkładkę do szczepienia (okulizacji) najlepiej wykorzystać pędy jednoroczne i dwuletnie, rzadziej 3-letnie, jeśli są jeszcze wystarczająco cienkie. 

Termin okulizacji jest uwarunkowany występowaniem miazgi i w zależności od gatunku rośliny waha się od połowy czerwca do połowy września. Wpływ na to ma temperatura, wilgotność gleby, a także kondycja roślin. Rośliny bez wyraźnych objawów młodego wzrostu szybciej tracą miazgę. Każdy okres suszy też powoduje jej brak. 

By dobrze wykonać okulizację (zwłaszcza amatorsko), konieczne jest monitorowanie fazy wzrostu rośliny, warunki atmosferyczne. Wszystko po to, by wykonać ten zabieg w najbardziej optymalnym terminie, gdzie kondycja podkładki będzie najlepsza. Po przygotowaniu zrazów, można przystąpić do okulizacji. Do tego niezbędny będzie sekator, ostry nóż i paski foliowe. Podkładkę trzeba oczyścić z brudu, ze zbędnych bocznych odrostów i chwastów. Tak, by nic nie przeszkadzało w przeprowadzeniu zabiegu. Gdy podkładka jest przygotowana, tam gdzie chcemy dokonać zmian odmiany (najlepiej jak najniżej), należy naciąć ostrym nożem korę w kształcie litery T. W pierwszej kolejności trzeba wykonać cięcie poprzeczne, przyciskając nóż do pędu, tak by usłyszeć lekkie pęknięcie. Następnie przesunąć nóż lekko w lewo, a potem w prawo, by cięcie to dokonało się na ⅓ obwodu pędu. 

Teraz czas na nacięcie wzdłuż pędu. Należy je rozpocząć 3 cm poniżej cięcia poprzecznego i ciągnąć nóż aż do tego cięcia. Następnie odchylić lekko korę u góry. Teraz można wyciąć tarczkę okulizacyjną, tzn. część kory z pąkiem ze zraza. Cięcie rozpocząć należy 1,5 cm pod pąkiem i delikatnie, dosyć płytko, tak by drewno nie stawiało większego oporu, ciągnąć nóż do góry, do około 2 cm nad pąkiem. 

Chwytając kciukiem tarczkę, przyciśnij ją do ostrza i oderwij dalszą część kory. W ten sposób odejdzie jeszcze ok. 2 cm kory. Następnie należy chwycić tarczkę po bokach, nie dotykając miejsca cięcia, włożyć jej dolny koniec pod lekko rozchyloną korę i, trzymając za ogonek, wepchnąć na długość 3 cm. Nadmiar kory w miejscu poprzecznego nacięcia odciąć, przykładając nóż jak poprzednio. 

 Przyciskając, poczujesz znowu lekkie pęknięcie i nadmiar kory powinien sam odpaść. Teraz pozostało już tylko obwiązanie paskiem folii. Gdy pąk jest duży, pozostawiamy go na zewnątrz, gdy jest mały, płaski, przylegający do pędu pozostawiamy go pod folią.

Filmiki instruktażowe: 

 Instrukcja okulizacji róży 

 Jak wykonać okulizację Brzoskwini? 

Zapraszamy do zakupu naszego Poradnika: Kalendarz szczepień i rozmnażania roślin. 

Jest to praktyczny przewodnik po tym jakie rośliny, jaka metodą oraz w jakim terminie można poddać szczepieniu.