Muz: Mutluluk Veren Doğal Antidepresan

Muz sadece lezzetli değil aynı zamanda son derece faydalı ama biraz kalorili bir meyvedir. 100 gram taze muz yaklaşık olarak 200 kalori, kurutulmuş muz ise yaklaşık 300 kalori içerir. Ancak yüksek kalorili oluşu bu faydalı meyveyi menümüzün dışında tutmamız için bir neden değil. Muz askorbik asit, B vitamini, PP ve beta karoten, enzimler ve çeşitli mineraller başta olmak üzere vücuda faydalı olan çok sayıda maddeyi içerir. Ayrıca tam bir potasyum ve lif deposudur.

Muzun ana vatanı Güneydoğu Asya'dır. Çok eski dönemlerden beri dünyanın hemen hemen tüm halkları tarafından tüketilir. Meyveleri taze halde yenilir, aynı zamanda çeşitli yemeklerin hazırlanmasında kullanılır. Muzdan şuruplar, şaraplar, marmelatlar yapıldığı gibi, kızartılmış, konserve ve kurutulmuş halde de tüketilir. Ekvador gibi ülkelerde bu meyve halkın ana besin kaynağıdır. Her bir Ekvadorlu bir yıl içinde yaklaşık 73 kilo muz tüketir, Burundi'de ise bu rakam 189.4 kiloya ulaşmaktadır.

Bilim adamları günde 2 adet muz tüketen bir kişinin günlük potasyum ve magnezyum gereksiniminin yarısını karşıladığını bildirmektedirler. Bu iki mineral kalp kasının normal çalışması için gereklidir. Yapılan son araştırmalarla damar sertliğinin önlenmesi ve görmenin iyileştirilmesi için muz tüketiminin önemi ortaya çıkarılmıştır. Uzun süreli hastalıktan çıkan kişilerin de iyileşme döneminde muz yemesi çok faydalıdır. Diğer birçok gıdanın aksine, sindirim sistemi rahatsızlığı olan hastaların muz tüketmelerine izin verilir.

Muz yumuşak bir yapıya sahip olduğundan çocukların beslenmesinde yer almasına izin verilir. Bu meyve bir yaşından itibaren çocukların gün içinde yemek menüsüne dahil edilebilir. Geç saatlerde tüketimi çocuklarda kabızlığa yol açabileceğinden kahvaltı veya akşam yemeklerinde verilmesi uygun seçim olacaktır. 12.ayından sonra çocukların beslenmesine muzu dahil etmeye başlamak önerilir. Yumuşak dokusu ve tatlı tadından dolayı çocuklar genellikle muz yemekten mutluluk duyarlar.

Muzun Başlıca Faydaları

• Muz doğal bir antidepresandır. Bu meyveyi tükettikten sonra vücut serotonin üretmeye başlar. Serotonin hormonunun başka bir adı da mutluluk hormonudur. Bu nedenle depresyon ve strese yatkın kişilerin günlük olarak muz tüketmeleri yararlı olur.

• Muz tok tutucu özelliğe sahiptir, bundan dolayı öğün aralarında güvenle lezzetli ve sağlıklı atıştırmalık olarak kullanılabilir.

• Muz vücuttan alkolün zararlı etkilerinin hızla uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Bu yüzden özellikle bayramlardan sonra veya tatil sırasında tüketmek gerekir.

• Muz vücudu potasyum, B ve C vitaminleri ile temin eder. Tüm bu maddelerin kardiyovasküler sisteminin üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

• Muz hafızayı geliştirmeye ve çalışma performansını artırmaya yardımcı olan maddeler içerir.

• Muzun lif oranı yüksektir, ancak yumuşak olduğundan dolayı mide ve bağırsakları tahriş etmez. Bu nedenle, muz gastrit gibi sindirim hastalığı olan kişiler tarafından bile tüketilebilir.

• Muz triptofan adı verilen yararlı bir amino asit içerir. Bu madde doğal bir uyku hapı etkisini gösterir. Bu nedenle uykusuzluk sorunu olanların muz tüketmeleri gerekir.

• Muz ishale iyi gelir. Bu meyve büyük oranda potasyum içerir. Bu sayede iltihaplı bağırsakları tahriş etmez ve pektin lifleri bağırsaktaki nemi absorbe ederek toparlayıcı görev görürler. Muz doktorların ishal durumunda tüketilmesine izin verdikleri tek meyvedir.

• Muz mide ülseri olan kişiler için de yararlıdır. Sindirim sisteminde ülser oluşumuna neden olan bakterilerin yok edilmesine katkıda bulunan maddeler içerir.

• Muz hızlı enerji kayıplarını önler. Bu nedenle, ağır fiziksel işte çalışan kişilerin bu meyveyi tüketmeleri önerilir.

• Muz kabızlık için de mükemmel bir çözümdür. Pektin ve yüksek lif içeriği nedeniyle bağırsakların temizlenmesine katkıda bulunur. Bu maddeler ayrıca sağlıklı bağırsak ortamının gelişimine katkıda bulunurlar.

• Şişkinlik sorunu olan kişilerin de diyetlerine muzu dahil etmeleri gerekir. Yararlı bakterilerin üremesi için bağırsaklarda uygun ortam oluşturan muz, doğal bir probiyotik gibi hareket eder.

• Muz adet döneminde kadınlar için özellikle önemlidir, hormon düzeylerini eşitlemeye yardımcı olur.

• Bu meyve ayrıca yeterli miktarda demir içerdiğinden kandaki hemoglobin düzeyini artırabilir. Ve kansızlık sorunu olan kişiler için doğal bir çözüm olabilir.

• Eşsiz bileşimi nedeniyle muz organizmanın genel bağışıklık sistemini geliştirebilir. Bu sayede hastalıklara karşı vücudu daha dirençli yapar.

• Potasyum ve magnezyum içeriği sayesinde muz vücutta asit baz dengesini normalize ederek yüksek kan basıncı olan insanlar için yararlıdır. Bu nedenle yüksek tansiyon hastalarının diyetlerine bu meyveyi dahil etmeleri faydalıdır.

• Muz sigaraya karşı mücadelede büyük yardımcıdır. Son çalışmalar diyete muzu dahil etmenin bağımlılık engelini aşmaya yardımcı olduğunu ortaya çıkarmıştır.

---

Muz Kurusu ve Faydaları

Kurutulmuş muz da tazesi gibi insan sağlığı için iyidir ancak yüksek miktarda kalori içerir. 100 gram kuru muz yaklaşık 346 kalori içerir. Bu nedenle aşırı kilolu insanların tüketmeleri sakıncalıdır. Ayrıca şeker hastalarının da kurutulmuş muz tüketmemeleri gerekir.

Çikolata ve tatlılara alternatif olarak çocuklara muz kurutulmuş halde verilebilir. Çocuklar tatlı olduğu nedeniyle kurutulmuş muzu genellikle severler, ayrıca zengin içeriğiyle sağlığa da faydalıdır. Sonuçta kurutulmuş meyveler taze muzun içerdiği vitamin ve minerallere sahiptirler.

Kurutulmuş muz zengin bir potasyum kaynağıdır. Kalbin ve kan damarlarının çalışmasını iyileştirmeye yardımcı olur. Tırnaklar, saç ve cilt için faydalıdır. Muz kurusu enerji ve kuvvet kaynağıdır. Depresyon kurtulmaya yardımcı olur ve ruh halini yükseltebilir. Muz kurusu çok nadiren alerjik reaksiyona yol açabilir.

Kabızlık ve anemiye eğilim olan insanlar için kuru muz yararlıdır. Sindirim sistemi hastalıkları olanlar tarafından da tüketilebilir. Meyve bulaşıcı hastalıklara karşı mücadelede yardımcı olan askorbik asit ve bir çok faydalı madde içermektedir.

Ağır spor veya ağır fiziksel işler yapan insanlar, muz kurusunun yardımıyla enerji rezervleri hızla telafi edebilirler. Bu meyve kan basıncının dengelenmesine yardımcı olur.

Aşçılar çeşitli yemeklerde kurutulmuş muz kullanırlar. Bu meyvelerle kek, pasta ve diğer tatlılar süslenir.

Muzu evde kurutmak kolaydır. Bu amaçla olgun meyveler satın alınır, kabuğu soyulur ve ince dilimler halinde kesilir. Sonra yağlı kağıt ile kaplı bir fırın tepsisine yayılır ve fırına sürülür. Kurutma sıcaklığı yaklaşık 50 derecedir, ama daha fazla olmamalıdır. Kurutma süresi 3 saattir. Bu sürenin sonunda, muz dilimleri soğutulur ve cam kavanozlara konulur. Kurutulmuş meyveler sade haliyle yenilebilir veya çeşitli yemeklere katılabilir.

---

Pişirilmiş Muz

Muz taze halde olduğu gibi termal işlemlere tabi tutularak da tüketilir. Sıcakla temastan sonra muz daha tatlı hale gelir ama içeriğinde bulunan bazı vitaminleri kaybeder.

Pişirilmiş muz sindirim sisteminin normal çalışmasını sağlayan diyet lifi, selüloz ve pektinleri korur. Buna ek olarak, pişirilmiş muz iyi bir enerji kaynağıdır.

Vücuttaki insülin hormonunu yükselteceğinden diyabet hastalarının pişirilmiş muz tüketiminin sınırlamaları gerekir.

---

Muz Kabuğunun Kullanımı

Muz kabuğu insan sağlığı için yararlı olabilir. Muz meyvesinde bulunan vitamin ve mineralleri kabuğu da içerir, ayrıca kalorili değil. Özellikle muz kabuğu vücuttaki metabolik süreçleri hızlandırabilen karotenoidler ve polifenolleri içerir. Ayrıca kataraktın önlenmesine yardımcı olan lutein ve ruh halini yükselten serotonin bulundurur.

Ancak muz kabukları insan vücuduna zarar verebilecek çeşitli kimyasal maddeler içerebilir. Bu nedenle kullanmadan önce bazı işlemlere tabi tutmak gerekir.

Muz kabuğu aşağıdaki şekillerde kullanılabilir:

Muz kabuğu haşlanarak kullanılabilir. Bunun için kaynayan suyun içine 10 dakika boyunca bekletilebilir. Daha sonra kabuklar atılır ve elde edilen su ise meyve suları, komposto veya smoothielere ilave edilebilir. Bu karışım herhangi bir içeceği vitamin açısından zenginleştirecektir.

Kabuklar diş minesini beyazlatmak için kullanılabilmektedir. Bu amaçla her diş muz kabuğunun yumuşak kısmı ile temizlenir. Bu işlem diş minesi üzerindeki lekelerden kurtulmaya ve kimyasal bileşikler içeren diş macunundan dişlerin zarar görmesini azaltmaya yardımcı olur. Buna ek olarak kabuklar dişler için yararlı olan mineralleri içerir.

Cildin durumunu iyileştirmek için bir olgun muz kabuğunu kullanabilirsiniz. Bu amaçla, nazikçe yumuşak yüzeyi ile cilde masaj uygulanır. Bir masajı 3-4 günde bir uygulamak yararlıdır. Muz kabuğu kırışıklıkları giderme, yavaş yavaş cildi beyazlatma özelliğine sahiptir.

Muz kabuğu halk arasında siğillerden kurtulmak için kullanılır. Bunun için her gün yatmadan önce muz kabuğuyla siğiller silinir.

Meyve asitleri, mineraller ve vitaminler içeren muz kabuğu, ciltteki iltihabı ortadan kaldırmaya da yardımcı olur. Bunun için sorunlu alanları kabuğun yumuşak tarafı ile silmeniz gerekir. Bu yöntem çeşitli böcek sokmaları durumunda, kaşıntı ve enflamasyonu azaltmak için kullanılabilir. Aynı şekilde tıraş sonrası cilt tahrişini de azaltabilir.

Tavanın tabanına muz kabuğu koyup üzerinde et kızartılırsa, eti yumuşak ve sulu bir hale getirir. Buna ek olarak üzerindeki et yanmaz ve bozulmaz. Doğal olarak muz kabuğu kullanımdan önce iyice yıkanmalıdır.

---

Sütlü Muz

Muz süt ürünleri ile, özellikle de süt ve kefir ile fazla biraraya getirilmemelidir. Bu tür bir kombinasyon sindirim sistemi rahatsızlığı olan kişilerde bağırsaklarda şişkinlik ve hazımsızlık yapabilir.

Ancak süt ve muz karışımından oluşan bir diyet kısa süreliğine uygulanabilir. Günde üç defa bir muz ve bir bardak sütün karışımı içilebilir. Bu tür bir diyet vücudu temizler, kilo vermeye yardımcı olur ve yararlı minerallerle temin eder. Bu diyet üç günden fazla uygulanmamalıdır. Kullanılan süt ise az yağlı olmalıdır. Paralel olarak bol miktarda su içmek gerekir.

---

Muzun Yan Etkileri

Bazı rahatsızlıkları olan kişilerin muz tüketmeleri önerilmez. IBS yani hassas bağırsak sendromu, diyabet, tromboflebit, kan viskozitesinin fazlalığı bu hastalıklar arasında görülmektedir.

Kalorisi yüksek olduğundan dolayı kilo sorunu olanların dikkatli tüketmeleri gerekir. Muz nadiren alerjik bir reaksiyona yol açmasına rağmen, çok yüksek miktarlarda tüketilmemelidir.

Sindirilmesi zor olan nişasta içeriğinden dolayı sindirim sorunları ve gaz oluşumuna yol açabileceğinden olgunlaşmamış meyveler tüketilmemelidir. Olgunlaşmamış meyveler satın alındığında sararmaları için bekletmek gerekir, bu süre içerisinde nişasta şekere dönüşecektir.

Bir yaşından küçük çocuklara fazla muz yedirmemek gerekir. Şişkinlik, hazımsızlık ve ishal gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Muz ayrıca çocuklarda alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Ayrıca muz K vitamini bulundurur. Vücuttaki aşırı birikimi hemolitik anemi ve sarılık sorunlarına yol açabilir.

İrritabl barsak sendromu olan insanların muz tüketmemeleri gerekir. Bu meyve hoş olmayan semptomları daha da artırabilir. Doktorlar tromboflebit hastalığı olanlarla kalp krizi ve felç geçirmiş hastaların muz yemelerine izin vermezler. Bunun nedeni muzun kan viskozitesini artırmaya katkıda bulunmasıdır.

Olgunlaşmamış muz sağlıklı insanlar için bile zararlıdır. Bu tür bir muz nişasta bileşimlerinden dolayı hoş olmayan bir tada ve kokuya sahiptir, bağırsakları tahriş eder ve sindirim sistemine zarar verir.

---

Muz Nasıl Seçilir

Muz alırken bazı özelliklerine dikkat etmek gerekir:

Muzun kabuğu pürüzsüz ve mat olmalıdır. Rengi sarı olmalıdır. Yeşil muz olgunlaşmamış muzdur. Bu tür muzların tüketilmemesi gerekir. Bir süre bekletildikten sonra rengi sararacaktır.

Muzun kabuğu siyah benlerle kaplanabilir, bu da aşırı olgunlaştığı anlamına gelir. Bu meyveler mümkün olduğunca kısa sürede tüketilmelidirler.

Muz üzerindeki siyah lekeler çürümeye başladığının işaretidir. Bu meyveler satın alınmamalıdır.

Muzun kabuğu gri renkteyse meyvelerin dondurulmuş olduğu anlamına gelir. Gri muz tüketim için uygun değildir.

Aşırı miktarda muz tüketiminden kaçınılmalıdır. Obezite sorunu olmayan sağlıklı bir insan günde 2 adetten fazla muz yememelidir. Diyabet hastalarına gelince, muz tüketmeden önce doktorlarına danışmaları gerekir.

---

Photo credit: Images by Pixabay.com

@damla