Adab Sopan Santôn Watèe Peugah Haba dan Pajôh Khanduri

Lam hudép tanyöe wajéb syit tatupéu bah sopan santôn. Watèe tapeugah haba ngôn ureuéng tuha, tameututö su beu leumah leumöt, beumeupatöt bék gasa-gasa. Meunan syit watèe tameuseunda ngôn rakan seulayeu, bék meututö campu carôt, bék meudhôt su meutaga.

Meunan syit watèe tadeungöe rakan peugah haba, watèe jimarièt bék tapeulikôt, beu taseuöt rijang sigra, bék keureuléng ngôn khém irôt, bék meureubôt peupap haba. Tameututö nyang peureulèi mantông, bék meurawön peugah haba. Ureuéng jaméun geupeugah lam hadihmaja, haba sikrak sikatöe, dua lhèe krak jéut blöe nanggröe.

Makna hadihmaja nyan, adak bacut tapeugah haba meuasöe, bagah jéut jipham lé gob, hana peugah bröh-bröh putöh. Pakôn meunan ulôn peugah, sawéub meunyöe tapeugah haba hana faedah ngôn su meutaga, nyan bagah that tupèh hate gob.

Lam tameurakan ngôn sibeurangkasöe, tajak beurangkahö, peugah haba beu nyang meuguna ngat bék jibantah lé gob. Lagèe geupeugah lé ureuéng tuha jaméun lam hadihmaja, rumöh barö han geutumpang, narièt nyang reumbang han geudakwa.

Watèi taduék lam kawan, peugah haba beu nyang mangat meuphöm gob nyang deungö. Haba nyang hana meukri jeut keubenci rakan dumna. Tameututo ngôn bahsa dröe, bahsa nanggroe nyang biasa. Bahsa la’en sikrak dua jeut tapeugah, asai na tasurah makna. Miseu kadang bahsa Inggreh, beumeulapeh ngôn makna kata, ngat jitupeu lé rakan dröe, ngat bék meucawö bahsa gata.

Meunyö na haba nyang meubantah, beutaceugah bék sampé raya. Haba laén gata peugah, beu tahilah bék lé dakwa. Khéun ureuéng jaméun lam hadihmaja, haba mamèh teuka masam, ingat taulan beutapeubla.

Jinöe cit abaca saböh syaé Teuku Mansor Leupeung lam hikayat Sanggamara bhah adat ngôn sopan santôn, yakni suai adab seumajôh lam kawan ramè.

Sjöe makanan dum sinaröe
Bèk tapujöe bèk taceula
Nyang po rumoh geuhèe keudröe
Dum sibagöe halôih gasa

Pajoh leugat dum hajad dröe
Beuthat han tröe bèk peunyata
Ingat sahbat dum tiëp-tiëp sjöe
Budi budhöe bak sampôrna

Bak seumajôh beutaingat
Bèk meucap-cap meusuara
Asöe babah bèk that sarat
Ingat sahbat keuji rupa

Suëp bèk raya beutahimat
Bèk meukarat sangat beurala
Jan seumajôh hirup bèk that
Hana adab geukheuën gata

Cok makanan tatimang brat
Bandum sahbat bak ék rata
Kon meung gata pajôh mangat
Laén ummat na syit hawa

Sang böh iték saböh cawan
Ureuéng lapan bak meumada
Hatta laén cok makanan
Bandum rakan tapeurata

Nyakni awak nyang sihidang
Nyang duëk sajan saböh lingka
Likôt jaröe bèk meuligan
Jiteuka lan rakan dumna

Beutamamoh dum makanan
Bèk peureulan gasa-gasa
Huëk deungôn uë keuceulaan
Beuthat tuan kon tasaja

Uë lam dada nyang that leupah
Tapröih muntah lam kawan bha
Seubab gata teuka sôsah
Jak seumeurah dum nyan ceuma

Jan makanan dalam babah
Beutapapah bèk beurkata
Su meudalam han gèt ulah
Gadoh ceudaih brôk suara

Tawan eungkôt pingat kuah
Bèk takeubah dikeuë gata
Tulak bacut beutahilah
Nak bèk payah bak gob raba

Bak go aweuk bèk meuligan
Kuah asam dan sigala
Bèk meusilièk cok makanan
Beuthat sinan hana ceuma

Han gét rupa bak pandangan
Jiteuka lan bak peurasa
Bèk rôh luwat nyang duëk sajan
Ingat bèk han hé syedara

Tamat aweuék ngôn jaröe wiè
Nak bèk meuri ngôn meutanda
Tamat bate lam cawan iè
Ngôn jaröe wiè syit taraba

Sampôh babah bôh bak bibi
Jan tajéb iè bèk meubura
Tamat ceurièk ngôn jaröe wiè
Bôh lam glôk plè dum suka

Beutaingat teungku mandum
Beutapeunyum tapeurasa
Tasrah jaröe dalam pingan
Lam ludahan taplè teuma

Bôh lam teumpat laén macam
Bak srah tangan nyang geujaga
Binèh bintéh töe peulangan
Bèk disinan boh iè leuta

Nyan ban rakan Pehtem ban sigom donya. Beuna ingat dan beumeuadab watèe pajôh bu bak khanduri lagèe kageusurah lam hikayat Sanggamara di atéuh beh.

Bek riyoh-riyoh beh, Nyak Kaoey teungoh kusyuk peutupat bahsa Endatu poto