Marząc o własnym morzu...

ryklwa (44)in #pl-artykuly • 7 years ago (edited)

Wśród niespełna 50 państw europejskich znajdziemy kilka, które żadnym skrawkiem swojego terytorium nie dotykają morza. A jednak wszyscy chcieliby je mieć...

Morze wiedeńczyków (Austria)

W dawnych czasach C. K. monarchii (no i oczywiście za czasów pewnego malarza, ale takiego niezbyt pokojowego 😐) Austriacy żyli w kraju z dostępem do morza; teraz zadowolić się muszą leżącym na granicy z Węgrami Jeziorem Nezyderskim (które Madziarzy wolą zwać Fertő-tó). Do tego płytkiego jeziora przylgnęło miano morza wiedeńczyków (das Meer der Wiener), będące sloganem z lat 20. promującym lokalną turystykę w regionie Burgenland. Neusiedler See zajmuje obszar zbliżony do powierzchni Krakowa i jest jednocześnie przykładem unikatowego w tej części Europy słonego, stepowego jeziora - trafiło przez to nawet na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Swoją drogą, język niemiecki i tak miesza pojęcie morza i jeziora w słowie See..¹

Jezioro Nezyderskie

Kresowe morze (Białoruś)

Skryte w lasach Naroczańskiego Parku Narodowego jezioro Narocz jest, jak możemy wyczytać na rosyjskojęzycznych portalach, perłą Białorusi, najlepszym miejscem do wypoczynku na terenie państwa naszych wschodnich sąsiadów. Autorzy ze Wschodu wychwalają czystość wód i mnogość gatunków żyjących tam ryb. Sezon kąpielowy trwa sto dni, a woda potrafi nagrzać się do 19 stopni Celsjusza. Białoruskie morze jest ponoć także otoczone przez wiele kurortów lecz według Beaty Zubowicz (artykuł dla Plus Minus), rzeczywistość przedstawia się nadzwyczaj blado. A przed wojną to tam się działo! Nie mieliśmy wówczas jeszcze Mazur, które dostaliśmy w podarunku od wujaszka Stalina, a więc kresowe morze w kształcie serca było podówczas największym jeziorem II RP. Wykorzystywano je intensywnie do uprawiania żeglarstwa, przodowała w tym szczególnie Liga Morska i Kolonialna. Mimo niezbyt dobrze rozwiniętej infrastruktury turystycznej, przejrzyste wody i "doskonałe plaże z drobnym i czystym piaskiem" ² znajdowały wielu amatorów. Wśród nich był także Melchior Wańkowicz, który swą kajakową wyprawę po Naroczy z córkami opisał w książce Ziele na kraterze.

Jezioro Narocz
Zobacz też:

Morze Spokoju (Czechy)

Ahoj!² Możecie nie zdawać sobie z tego sprawy, ale Czesi swój port morski mają! Jest to Moldhaufen (tzw. Port Wełtawski), czyli wydzielona część portu w Hamburgu, przyznana Czechom na 99 lat jeszcze na mocy traktatu wersalskiego. Na początku podobną rolę pełnił port w znajdującym się wówczas w Rzeszy Niemieckiej Szczecinie. Dzierżawa portu wygasa w 2028 roku; póki co umożliwia on Czechom transport towarów wodnym szlakiem prowadzącym przez Łabę, Odrę i Wełtawę. No dobrze, ale co z tym czeskim morzem? Kosmas z Pragi, kronikarz z XI w., pisał o Czechach, że byli niegdyś sławni na lądzie i na morzu⁴. Z kolei taki Szekspir w swojej Zimowej opowieści wspomina o przybyciu do... wybrzeża Czech.⁵ Wszystko to być może, bo w różnych okresach władcy Czech panowali nad terenami sięgającymi Adriatyku.

Wybrzeże Czech? Czemu nie!
Czechy pod panowaniem Przemysła Ottokara II (1233 - 1278)

Wróćmy jednak do współczesności. Obecnie Czesi chcący zakosztować nadmorskiej rekreacji, tłumnie wybierają się na Chorwację (bo przecież nie nad lodowaty Bałtyk). Jeśli już koniecznie mamy poszukać substytutu morza na terenie samych Czech, możemy wskazać na kilka zbiorników. Najczęściej tytuł czeskiego morza przypada największemu sztucznemu akwenowi Czech, czyli Zbiornikowi Lipnowskiemu. Mianem morza (czeskiego lub... słowackiego) bywa też nazywane jezioro leżące obok miejscowości Ostrožská Nová Ves. Jako Sokolovské moře znane jest także jezioro Medard leżące w północno-zachodniej części kraju.

Zbiornik Lipnowski

Przyznajmy jednak, że te bajorka na nikim nie zrobią wrażenia. To czemu po prostu... nie zrobić sobie morza? Na właśnie taki pomysł wpadła pewna grupa zapaleńców (szaleńców? zgrywusów?). Nowy akwen, według pomysłodawców, miałby się znaleźć się na poindustrialnyc terenach w okolicach Chomutova, Mostu i Teplic oraz nosić, na wzór księżycowego płaskowyżu⁶, nazwę Morze Spokoju (cz. Moře klidu).

Planowane Morze Spokoju

Jezioro Ochrydzkie (Macedonia)

Prawdziwa perełka w tym zestawieniu. Lazurowe głębiny tego jednego z najstarszych na świecie jezior skrywają wiele endemicznych gatunków flory i fauny. Wokół macedońskiego morza wprost roi się od zabytków, a całość (czyli jezioro z przyległościami...) została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jezioro otrzymało nazwę po leżącej nad jego brzegiem w Ochrydzie. Historia tego miasta sięga starożytności; w średniowieczu działał tu niejaki Klemens Ochrydzki, który położył duże zasługi na rzecz wypromowania i rozwoju cyrylicy. W pobliskim paśmie górskim odnajdziemy także lokalne kurozium - tzw. Republikę Wewczani. W latach 90. mieszkańcy pewnej prawosławnej wsi otoczonej zewsząd przez muzułmanów, stwierdzili, że zrobią sobie własne państwo. Ogłosili niepodległość, mają własne paszporty i walutę... Macedonia toleruje to jako ciekawostkę turystyczną.

Jezioro Ochrydzkie

Balaton (Węgry)

Czym dla Polaków jest Jałta, (w której zachodnie mocarstwa już oficjalnie oddały Polskę w łapska Sowietów), tym dla Węgrów Trianon. Postanowienia podpisanego tam traktatu sprawiły, że ówczesne Królestwo Węgier straciło nagle... 70% (!) swoich terytoriów, w tym leżące nad Adriatykiem ziemie będące obecnie częścią Chorwacji.

Tym sposobem, późniejszy regent Królestwa Węgier Miklos Horthy (przed I wojną oficer marynarki C. K. monarchii) stał się "admirałem bez floty w kraju bez morza". Co więc mają Węgrzy? Największe jezioro Europy Środkowej, czyli Balaton.

Skecz Kabaretu Moralnego Niepokoju. Najlepiej zacząć od ok.: 4:20

Morze Liptowskie (Słowacja)

Jeśli Słowacy chcą się wypluskać u siebie w kraju, bardzo możliwe, że wybiorą się nad Liptovską Marę. Ten spory zbiornik retencyjny otrzymał nazwę po jednej z wsi, które zniknęły pod jego wodami. Zalany został między innymi tamtejszy kościół, którego biała wieża wystaje wciąż ponad taflę jeziora. Wierna kopia świątyni, jak również inne przeniesione z zatopionych wsi zabytki, znajduje się w skansenie Muzeum Wsi Liptowskiej w Pribylinie.

Liptovská Mara
źródło: http://www.dommarko.sk/leto_pl.html

Jezioro Srebrne (Serbia)

Po odłączeniu się Czarnogóry, Serbowie stracili dostęp do morza. Palmę pierwszeństwa wśród ich śródlądowych akwenów dzierży Srebrne Jezioro, będące starorzeczem Dunaju.

Jezioro Srebrne

Morski kanton (Szwajcaria)

Ciężko znaleźć jakieś jezioro w tym górskim państwie, które w powszechnej świadomości funkcjonowałoby jako szwajcarskie morze. Najlepszym kandydatem do tego tytułu z pewnością jest Jezioro Genewskie. Obdarzony łagodnym klimatem rejon leżący nad tym jeziorem jest nawet nazywany szwajcarską riwierą

Jezioro Genewskie

Szwajcaria nigdy nad morzem nie leżała, ale może (😏) nic straconego...? Swego czasu pewna szwajcarska partia kusiła przygraniczne regiony sąsiednich państw, aby przyłączyły się do Konfederacji⁷. Z podobną inicjatywą wyszli również pochodzący z Sardynii panowie Andrei Caruso i Enrico Napoleone. Przekonują, że przyłączenie wyspy do Szwajcarii przyniosłoby obopólne korzyści.

Morski kanton?

I to by było na tyle.

Przypisy

1. der See = jezioro, die See = morze, Różnica między die See a der See
2. Tak wyraził pisał o Naroczy polski fotograf, Jan Bułhak.
3. Być może czeskie słowo pochodzi od międzynarodowego zawołania marynarzy, ale na pewno nie na odwrót Ahoy (greeting)
4. Nad Trutiną 1110
5. The Winter's Tale: The seacost of Bohemia - Wikipedia [en]
6. Mare Tranquillitatis (łac. Morze Spokoju) - Wikipedia
7. Szwajcaria od morza do morza? (Wprost)

Bibliografia

7 years ago in #pl-artykuly by ryklwa (44)

Sort:

rozku (62) 7 years ago

znakomity artykuł!
za to właśnie lubię steemit,
że mogę sobie poczytać o takich ciekawych tematach, na które być może inaczej bym sie nie natknęła..
tematach opracowanych w oryginalny sposób, w czyjejś unikatowej odsłonie.
nawet odpowiedni fragment kabaretu dobrałeś!

nie miałam np. pojęcia o Liptowskim Morzu! o wysiedleniu ludzi, o zalaniu wioski.
jakie to w sumie smutne..

$0.00