Klęska, klęska i klęska - Ambrose Everett Burnside (cz. II) - Generałowie Wojny Secesyjnej vol. 77

Sukces kampanii w Północnej Karolinie postawił Ambrose'a Burnside'a wśród potencjalnych dowódców Armii Potomaku - propozycja wylądowała na stole dwukrotnie do września 1862 roku - pierwszy raz zaproponowano "Burnsowi" dowództwo największej unijnej jednostki po fiasku operacji desantowej gen. **George'a McClellana** na półwyspie Wirginia, dobrodzieja Burnside'a z czasów przedwojennych. Uwidoczniła się wtedy cecha generała, która miała zdumiewać i zyskiwać mu sympatię przełożonych w Białym Domu - skromność i trzeźwa ocena swoich umiejętności - na bazie argumentów o nieprzygotowaniu do uniesienia tak wielkiego brzemienia oraz lojalności wobec swojego przyjaciela McClellana - "Burns" odmówił.

Drugi raz propozycja padła po katastrofalnej kampanii gen. Johna Pope'a w Północnej Wirginii - sprowadzony z Zachodu generał był pompatycznym i trudnym we współpracy outsiderem, który dał się wsadzić gen. Thomasowi "Stonewallowi" Jacksonowi na istną karuzelę, a gdy zlokalizowało siły korpusu Konfederatów "Old Blue Light'a" i zaatakował je wzdłuż nieukończonej linii kolejowej kilka mil od starego pola bitwy nad potokiem Bull Run z lipca 1861 roku, nadszedł drugi korpus Konfederatów gen. Jamesa Longstreeta, który swoistym prawym sierpowym niemal zniszczył armię Pope'a posyłając ją w przygnębiający, deszczowy odwrót przez wspomnianą rzekę. Znów Burnside odmówił. Przy okazji zdradził zaufanie gen. Fitz-Johna Portera (który wsławił się pod Gaines Mill w czerwcu 1862 roku odpierając przez cały dzień ataki Konfederatów siła pojedynczego korpusu) - przekazał telegramy krytykujące Pope'a swoim zwierzchnikom w Departamencie Wojny, co umożliwiło Pope'owi zrzucenie części winy za niepowodzenie swojej kampanii na dowódcę niższego szczebla, co de facto zakończyło karierę wojskową Portera po pokazowym procesie, w którym Burnside występował jako koronny świadek.

↑ Ambrose Burnside konno (źródło: Wikipedia)

Trzymaczem armia Lee dokonała pierwszego ofensywnego ruchu na wrogiej ziemi - inwazja Marylandu stawała się faktem we wrześniu 1862 roku, a powstrzymać miał ją powracający do łask McClellan, który błyskawicznie podniósł morale unijnych jednostek po ponurej kadencji gen. Pope'a. Na dowódcę jednego ze skrzydeł armii stojącej w obliczu Konfederatów opodal rzeki Antietam wybrał "Burns'a" - jego skrzydło składało się z dwóch korpusów: I i IX. Jednak I Korpus został ustawiony przez McClellana na skrajnym prawym skrzydle armii atakującej Rebeliantów rankiem 17 września, zaś IX Korpus znajdował się na przeciwległym krańcu unijnej linii, co pozostawiło Burnside'a praktycznie z połową podległych mu sił. Sił, które miały odegrać doniosłą rolę - trzecia faza bitwy - po ataku Hookera z północy na niewielki budynek kościoła sekty Dunkardów i ataku w centrum w okolicach głębocznicy miała stanowić decydujące uderzenie Burnside'a w ogołocony z jednostek odcinek konfederackiej prawej flanki. I tak popołudniem ruszył atak IX Korpusu, atak trudny, bo do pokonania było nie tylko kilka setek strzelców ulokowanych na wzgórzu tuż za potokiem Antietam, ale sama rzeka - gdyby Burnside przyłożył się do zwiadu wiedziałby, że istnieją inne, lepsze miejsca do przekroczenia rzeki - wybrał jednak nieszczęsny most, na którym Federalni byli niczym figurki na strzelnicy - desperacko ponaglany przez McClellana Burnside późnym popołudniem za cenę wysokich strat przekroczył most, ale tylko po to by wpaść na oddziały gen. Ambrose'a Powella Hilla, które pojawiły się w samą porę (co było specjalnością Hilla), by uratować armię Lee przed odwróceniem jej prawego skrzydła. McClellan nie spełnił obietnicy danej swojemu przyjacielowi o fantastycznym zaroście, w myśl której miał wzmocnić posiłkami jego próbę ataku - nic takiego się nie stało.

↑ Atak Burnside'a pod antietam 17 września 1862 roku (źródło: civilwar150th.blogspot.com)

Losy armii Lee pierwszy raz wisiały na włosku - przyparta do Potomaku komenda byłaby najpewniej o krok od dezintegracji, gdyby 18 września McClellan zdecydował się na pchnięcie pozostałych jednostek na wykrwawione oddziały Lee, który prowokacyjnie pozostał cały dzień przed nosem niezdecydowanego "Mac'a". Niezdecydowanie tego dnia miało kosztować McClellana pozycję na czele Armii Potomaku, a ta została znowu zaproponowana Burnside'owi. Ten znowu miał ochotę odesłać kuriera przynoszącego wieści tak wielkiej wagi z kwitkiem, ale na jego napomknięcie, że w razie odmowy posłaniec uda się do gen. Josepha Hookera, za którym "Burns" wybitnie nie przepadał, wreszcie urodzony w Indianie wąsacz zgodził się na objęcie dowództwa.

Abraham Lincoln przepadał za generałem, który tak jasno wyrażał swoją pokorę i kwestionował swoje umiejętności - miał dość przechwalających się pompatycznych dowódców jak McClellan czy Pope. Prosił tylko o dwie rzeczy- ofensywę i zwycięstwo. Dostał pierwsze, ale nie drugie. Plany zdobycia Richmond po przekroczeniu rzeki Rappahannock w okolicach miasteczka Fredericksburg zostały zaakceptowane 14 listopada, lecz powolność z jaką dostarczono mostów pontonowych Armii Potomaku sprawiła, że ruchy wojsk przez rzekę musiały czekać miesiąc. Lee i Jackson modlili się, by atak wyszedł na sukcesywnie umacniane wzgórza Marye's znajdujące się za miasteczkiem, a Burnside spełnił te modły 13 grudnia, co doprowadziło do rzezi Federalnych tak na wspomnianych wzgórzach, jak i w okolicach drugiej przeprawy na południe od miasta - mimo niewielkiego sukcesu gen. George'a Meade w przełamaniu pozycji na południe od Fredericksburga cała operacja zakończyła się masakrą Niebieskich, spośród których ok. 12,500 było na listach strat wobec ok 4,200 Szarych. Burnside bardzo dotkliwie przeżył odparcie jego sił, załamanie nerwowe sprawiło, że szlochający generał zamierzał nazajutrz wziąć swój stary IX Korpus i osobiście poprowadzić go na pozycje Rebeliantów - pomysł po długich rozmowach wyperswadowali mu jego wyżsi oficerowie. Jednak był i drugi plan, w który Burnside zaangażował się z energią właściwą osobie za wszelką cenę mającą zamiar zmyć hańbę ze swojego nazwiska, do którego obecnie dokooptowano pseudonim "Rzeźnik Fredericksburga". W styczniu ruszył nieco bardziej finezyjny plan wyjścia na flankę Konfederatów przy pozorowaniu uderzenia w tym samym miejscu, lecz mimo początkowych dobrych widoków na powodzenie, ulewne deszcze przerodziły kampanię w bezładny odwrót w błocie zwany "Marszem Błotnym".

↑ "Marsz Błotny" w ujęciu artysty (źródło: almostchosenpeople.files.wordpress.com)

Morale Armii Potomaku sięgnęło dna, a Burnside zjawił się u Lincolna z listą generałów podejrzanych o zdradę i żądał ich procesu, a w razie nie zastosowania proponowanej "polityki kadrowej" podał się do dymisji włącznie z rezygnacją ze stopnia. Lincoln wybrał dymisję, ale nie rezygnację "Burns'a" ze służby wojskowej. Powierzono mu zadanie zarządzania w miarę spokojnym Departamentem Ohio, w skład którego wchodziły prócz tytułowego stanu Indiana, Kentucky i Illinois. Tam jednak też nie zabrakło kontrowersji, w które Burnside zdawał się wplątywać ostatnio wręcz koncertowo...

CDN...